مقدمه

واسکازین 85w90، در دنیای مکانیک و مهندسی خودرو، روانکارها همیشه نقشی کلیدی ایفا می‌کنند و یکی از پرکاربردترین انواع آنها، واسکازین یا روغن دنده است. واسکازین‌ها روانکارهایی مخصوص جعبه‌دنده‌های دستی، دیفرانسیل‌ها و گاهی سیستم‌های انتقال قدرت دیگر هستند که با ترکیب خاص خود، می‌توانند فشار و حرارت بالا را تحمل کنند؛ بدون آنکه از کیفیت روان کاری آن‌ها کم شود. در بین انواع مختلف واسکازین‌ها، واسکازین 85W90 یک گزینه بسیار پرطرفدار، باثبات و پربازده محسوب می‌شود که کاربردهای صنعتی و خودرویی گسترده‌ای دارد.

در این نوشتار قصد داریم ساختار، کاربرد، مزایا، روش تولید، روش انتخاب و خرید، قیمت و نکات مربوط به استفاده از واسکازین 85W90 را کاملاً تخصصی، مرحله به مرحله و با زبانی فنی مورد بررسی قرار دهیم؛ به طوری که حتی مهندسان مکانیک، تعمیرکاران یا متخصصان روانکارها نیز نکات تازه‌ای را بیابند.

واسکازین 85W90 چیست؟

واژه واسکازین در واقع معرب واژه انگلیسی “Gear Oil” است که به روغن دنده مخصوص سیستم انتقال قدرت گفته می‌شود. در استاندارد SAE، “85W90” نشان‌دهنده رده گرانروی این روغن است. درک این کدگذاری برای انتخاب و استفاده درست ضروری است:

– عدد 85W: به شاخص گرانروی در دمای پایین (W معادل Winter) اشاره دارد، بدین معنا که این واسکازین در سرما تا سطح خاصی سیالیت مناسبی داشته و عملکرد خود را حفظ می‌کند.
– عدد 90: گرانروی روغن در دمای عملیاتی خودرو را نشان می‌دهد (مثلاً دمای 100 درجه سلسیوس).

پس واسکازین 85W90 یک روانکار چنددرجه‌ای است که هم در زمستان و هم در تابستان عملکرد قابل قبولی از خود نشان می‌دهد.

ساختار شیمیایی

اساس کار واسکازین بر پایه روغن‌های مینرال (معدنی) یا سنتتیک است که با افزودنی‌های خاصی (Additives) از قبیل مواد ضدسایش (EP) و ضدزنگ، پایدارکننده‌ها، افزودنی‌های ضدکف و … مخلوط می‌شود. این ترکیب باعث سازگاری مناسب آن با آلیاژهای فلزی داخل جعبه‌دنده و دیفرانسیل می‌شود.

چرا باید از واسکازین استفاده کرد؟

در مجموعه سیستم انتقال قدرت اتومبیل (اعم از گیربکس، دیفرانسیل و جعبه‌دنده‌های صنعتی)، چرخ‌دنده‌ها و یاتاقان‌ها دائماً تحت تأثیر بارهای زیاد، فشار نقطه‌ای بالا، دماهای متغیر و ترک‌های لحظه‌ای ناشی از انتقال گشتاور هستند.
اگر از واسکازین مناسب استفاده نشود، اصطکاک میان قطعات فلزی و سایش آن‌ها افزایش یافته، دمای سیستم بالا می‌رود، صدمات شدیدی مثل خوردگی یا شکستگی چرخ‌دنده رخ داده و هزینه‌های هنگفت نگهداری یا تعویض قطعات بر دوش مالک خودرو یا ماشین‌آلات صنعتی می‌افتد.

عملکردهای کلیدی واسکازین 85W90

– کاهش سایش قطعات تحت‌فشار بالا (Extreme Pressure)
– محافظت در برابر اکسیداسیون و خوردگی
– جلوگیری از تشکیل کف و ایجاد لایه روانکار یکنواخت
– انتقال حرارت و پایین آوردن دمای قطعات متحرک
– جلوگیری از زنگ‌زدگی و خرابی سطوح فلزی

کاربردهای واسکازین 85W90

واسكازين 85W90 يكي از پرکاربردترین روغن‌های دنده صنعتی و خودرویی است. به طور معمول در محیط‌هایی استفاده می‌شود که چرخ‌دنده‌ها و اجزای دنده‌ای تحت بارهای متوسط تا سنگین فعالیت می‌کنند. موارد زیر اصلی‌ترین حوزه‌های استفاده این روغن را تعیین می‌کنند:

 1. خودروها و وسایل نقلیه سبک و سنگین
– گیربکس‌های دستی خودروهای سواری
– دیفرانسیل خودروها، مینی‌بوس، کامیونت
– گیربکس و دیفرانسیل انواع کامیون سنگین، اتوبوس، تریلی
– سیستم‌های محور جلو یا عقب مجهز به دفرانسیل

 2. ماشین‌آلات صنعتی و معدنی
– گیربکس‌های باز و بسته صنعتی
– دنده‌های حلزونی، مارپیچ و مخروطی که نیاز به روانکاری EP دارند
– واحدهای انتقال قدرت دستگاه‌های تولیدی، ماشین‌آلات راه‌سازی
– اکسترودرها و پمپ‌های سنگین صنعتی

 3. تجهیزات کشاورزی، راهسازی و عمرانی
– تراکتورها، کمباین، ماشین‌های حفاری
– بلندرها و انواع آسیاب‌های صنعتی که جعبه‌دنده دارند

 4. کاربردهای دریایی و ریلی
– دیفرانسیل و گیربکس قایق‌های موتوری
– اکسل واگن‌های قطار و سیستم انتقال قدرت لوکوموتیو

مزایای فنی واسکازین 85W90

 1. جلوگیری از سایش در فشار بالا (Extreme Pressure)
یکی از مهم‌ترین وظایف واسکازین‌ 85W90، حفاظت از سطوح دنده‌ها در برابر سایش تحت فشارهای نقطه‌ای است. افزودنی EP معمولاً بر پایه ترکیبات گوگرد-فسفر یا زینک دی‌آلكیل‌دی‌فسفات (ZDDP) تولید می‌شود. این افزودنی‌ها در تماس با سطوح فلزی و دماهای بالا، یک لایه ضد اصطکاک قوی ایجاد می‌کنند که از تماس مستقیم فلز به فلز جلوگیری می‌کند.

 2. پایداری حرارتی و مقاومت در برابر اکسیداسیون
واسكازين 85W90 به گونه‌ای طراحی شده که حتی در حضور اکسیژن، دما و بار زیاد، خاصیت روانکاری خود را به راحتی از دست ندهد. وجود آنتی‌اکسیدان‌ها مانع از تبدیل روغن به صمغ، لجن و پلاک‌های لاکی می‌شود که باعث کاهش عمر مفید روغن یا خرابی قطعات می‌گردد.

 3. سازگاری با آب‌بندی‌ها و واشرها
ترکیبات شیمیایی این روغن طوری طراحی شده که ضمن پایداری طولانی، به پلاستیک‌ها، واشرها یا کاسه‌نمدهای رایج آسیب نزند و عامل ترک خوردن یا تغییر ابعاد در آنها نشود.

 4. قابلیت عملکرد در دماهای محیطی مختلف
واسكازين 85W90 سیالیت کافی هم در دماهای پایین (زمستان، صبح‌های سرد) و هم در دماهای بالا (حرارت کاری موتور، مناطق گرمسیری) را دارا است. این سبکی باعث می‌شود بلافاصله پس از روشن‌شدن ماشین لایه حفاظتی روغن روی کلیه قطعات قرار گیرد.

 5. جلوگیری از زنگ‌زدگی و تشکیل لجن
وجود افزودنی‌های ضدزنگ/ضدخورندگی از پوسیدگی و خوردگی ادوات فلزی حتی در صورت ورود رطوبت جزئی به جعبه‌دنده جلوگیری کرده و مانع تشکیل ترکیبات لجن‌مانند بر اثر کارکرد سنگین یا توقف طولانی می‌گردد.

نحوه تولید واسکازین 85W90

تولید این محصول فرآیندی پیچیده و مهندسی‌شده است. تولیدکنندگان معتبر (جهانی و ایرانی) عموماً فرآیند زیر را دنبال می‌کنند:

 1. انتخاب روغن پایه (Base Oil)
بسته به سطح کیفیت، دو نوع روغن پایه رایج است:
– پایه معدنی (Mineral Base Oil): تولید شده از پالایش نفت خام، مقاوم اما کیفیت پایین‌تر نسبت به سنتتیک‌ها.
– پایه سنتتیک (Synthetic Base Oil): تولید شده از سنتز شیمیایی با کنترل مولکولی بالا، مقاومت حرارتی و پایداری بیشتر.

در مورد روغن‌های باکیفیت، بعضاً از ترکیب روغن‌های گروه II یا III استفاده می‌شود تا هم پایداری بالاتری ایجاد شود و هم تعویض روغن دیرتر لازم شود.

 2. افزودن افزودنی‌های تخصصی (Additives)
فرمولاسیون واسکازین‌ها برگ برنده عملکرد آن‌هاست. افزودنی‌ها بر اساس کاربری و نوع سیستم انتخاب می‌شوند:
– افزودنی EP (ضدسایش فشار زیاد): جلوگیری از خوردگی شدید چرخ‌دنده‌ها در عملیات سنگین.
– ضدکف و پایدارکننده سیال: ممانعت از ایجاد کف و هوای اسیر شده.
– ضدزنگ و ضدخورندگی: برای تحمل نفوذ رطوبت و ممانعت از زنگ‌زدگی فلزات.
– آنتی‌اکسیدان: کنترل تشکیل لجن و حفظ خواص روغن در دماهای بالا.
– حلال آلودگی‌ها: تسهیل معلق‌سازی ذرات ساینده و جلوگیری از تجمع آنها.

 3. اختلاط و آزمون نهایی
پس از ترکیب دقیق این مواد، از تجهیزاتی نظیر همزن‌های صنعتی، مخازن گرمایشی و خطوط انتقال تماماً استیل استفاده می‌شود تا ترکیب یکنواختی حاصل گردد.
آزمایش‌هایی نظیر آزمایش گرانروی در دماهای عملیاتی، سنجش درصد آب، تست تحمل بار (FZG) و آزمون خوردگی مس اجرا می‌شود و پس از بازرسی کیفی، روغن بسته‌بندی می‌گردد.

نکات مهم در خرید واسکازین 85W90

در بازار فعلی ایران و جهان، تنوع برندها و کیفیت واسکازین‌های عرضه شده بسیار بالاست. برای خرید هوشمند باید به نکات زیر توجه داشت:

 1. برچسب SAE و کیفیت API
همیشه جلوی اسم واسکازین باید استاندارد SAE (مثلاً 85W90) و سطح کیفی API (مثلاً GL-4 یا GL-5) درج شده باشد. در جعبه‌دنده‌های هیپوئید و دیفرانسیل‌ها غالباً GL-5 توصیه می‌شود.
گیربکس‌های حساس ممکن است به GL-4 نیاز داشته باشند تا مکمل‌های EP بالاتر (گوگرد-فسفر) به آلیاژ برنجی دنده‌ها آسیب نزند.

 2. تاریخ تولید و سطح نو بودن
وجود تاریخ تولید یا انقضا روی بسته‌بندی نشانه معتبر بودن شرکت تولیدکننده است. واسکازین اگر مدت بیش از دو سال در شرایط انبار باقی مانده باشد، قابلیت عملکرد بهینه را از دست می‌دهد.

 3. اصالت و نشان کنترل کیفیت
به دلیل موج تقلب و بسته‌بندی جعلی، از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید. وجود هولوگرام اصالت، شماره ردیابی یا کد رهگیری امنیتی، خیال شما را بابت اصل بودن کالا بیشتر راحت می‌کند.

 4. سازگاری با خودرو یا دستگاه
همواره دفترچه راهنمای خودرو یا ماشین‌آلات را بررسی کنید و دقیقاً همان واسکازین با کلاس گرانروی مناسب (85W90 یا مورد تایید سازنده) تهیه کنید.

 5. بسته‌بندی و حجم
واسكازين‌ها غالباً در ظروف یک لیتری، چهار لیتری و 20 لیتری عرضه می‌شوند. اگر قصد مصرف عمده یا صنعتی دارید، قوطی 208 لیتری (بشکه) نیز وجود دارد.

نکات کلیدی در مصرف و نگهداری واسکازین 85W90

مصرف اصولی واسکازین 85W90 نقش زیادی در سلامت و طول عمر سیستم انتقال قدرت دارد. برخی نکاتی که باید رعایت شود:

 1. زمان‌بندی تعویض روغن
تعویض به موقع واسکازین یکی از پراهمیت‌ترین عوامل دوام خودرو و انتقال قدرت است. غالباً هر 40 تا 60 هزار کیلومتر یا هر دوسال یکبار، بسته به شرایط رانندگی و توصیه دفترچه.

 2. دمای محیط و دفعات سرویس
در مناطق گرمسیر یا خودروهایی که فشار زیادی تحمل می‌کنند (حمل بار سنگین، شیب‌های تند، ترافیک شدید)، دفعات تعویض باید کمتر شود.

 3. میزان و سطح روغن
همیشه میزان واسکازین از طریق گیج یا دریچه بازدید باید کنترل شود و سطح آن نباید کم یا بیش از حد تعیین شده باشد (زیادیش هم می‌تواند به آب‌بندی‌ها فشار آورد و منجر به نشتی شود).

 4. نشتی و آلودگی
پس از هر سرویس جعبه دنده یا دیفرانسیل، خودرو را از نظر نشتی یا آلودگی بررسی کنید؛ چرا که کمبود روغن می‌تواند ظرف مدت کوتاهی به بروز خرابی جدی منتهی شود.

 5. استفاده از برند معتبر
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، استفاده از واسکازین بدون نام و نشان یا حتی مخلوط کردن چند برند مختلف، می‌تواند ترکیب افزودنی‌های روغن‌ها را به هم بریزد و عمر قطعات را کاهش دهد.

قیمت واسکازین 85W90 و عوامل موثر بر آن

قیمت واسکازین 85W90 تابعی از عوامل مختلفی نظیر نوع روغن پایه (مینرال یا سنتتیک)، برند تولیدکننده، کشور سازنده، نوع بسته‌بندی، سطح کیفی (GL-4 یا GL-5) و میزان سفارش است.

 1. اثر نوع روغن پایه
– روغن‌های سنتتیک: معمولاً دارای قیمت بالاتری نسبت به مینرال‌ها هستند، اما در مقابل پایداری حرارتی و طول عمر بیشتری هم دارند.
– مینرال: مناسب مصرف روزمره و خودروهای معمولی، مقرون به صرفه‌تر.

 2. برند
برندهای جهانی نظیر شل، توتال، کاسترول، موبیل و لیکومولی، معمولاً محصولات گران‌تری نسبت به برندهای داخلی دارند. واسکازین‌های ایرانی معتبر چون بهران، ایرانول، نفت سپاهان و نفت پارس گزینه‌های اقتصادی اما مطمئن هستند.

 3. سطح کیفیت و نوع بسته‌بندی
بدیهی است که واسکازین‌هایی با سطح کیفی GL-5 که افزودنی EP بیشتری دارند گران‌ترند. بسته‌بندی‌های کوچک‌تر (یک یا چهار لیتری) قیمت واحد بالاتری به نسبت بشکه‌های دویست و هشت لیتری دارند.

 4. نوسانات ارزی و بازار جهانی
قیمت روانکارها در ایران و منطقه همواره تابع نرخ ارز، قیمت جهانی روغن پایه و تعرفه واردات است. هرگونه تغییر در این پارامترها به سرعت روی قیمت مصرف‌کننده تاثیر می‌گذارد.

 5. وضعیت توزیع و فصل سال
در بعضی ایام سال به دلیل افزایش تقاضا (مثلاً پیش از فصل سرد یا تعطیلات تابستان) قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند.

نکات کاربردی و فنی ویژه برای استفاده و نگهداری

 1. عدم اختلاط با واسکازین‌های دیگر
برخی برندها ترکیب افزودنی‌های کاملاً متفاوتی دارند (مثلاً فسفر-گوگرد با پلی‌آلفااولفین یا ترکیبات بر پایه زینک). مخلوط‌کردن می‌تواند به واکنش شیمیایی منجر شود و نهایتاً خواص حفاظتی از بین برود یا حتی رسوب‌گذاری و خوردگی شدید پدید آید.

 2. کنترل تغییر رنگ و بو
اگر واسکازین بوی سوختگی یا تغییر رنگ (تیره یا شیری) داده باشد، نشانه تغییر شیمی روغن بوده و باید سریع تعویض شود.

 3. دقت در رزوه و پیچ دریچه پرکردن
در هنگام اضافه‌کردن واسکازین، توجه داشته باشید که آلودگی یا گردوغبار وارد روغن نشود. رزوه‌ها را تمیز و سالم نگه دارید؛ شل بودن دریچه یکی از علل رایج نشت‌هاست.

 4. عدم تماس مستقیم با دست
برخی افزودنی‌های پیشرفته واسکازین می‌تواند حساسیت‌زا باشد. سعی کنید هنگام شارژ روغن، با دست تماس نداشته باشید و حتماً از دستکش استفاده کنید.

 5. بازیافت صحیح روغن مصرف‌شده
روغن مصرف‌شده و ضایعات روانکارها را هرگز در طبیعت رها نکنید. بازیافت اصولی، به کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و توان برگشت به تولید کمک می‌کند.

مقایسه واسکازین 85W90 با سایر گریدها

 الف) واسکازین 80W90
این گرید از گرانروی پایین‌تری در دمای سرد برخوردار است. بیشتر برای خودروهای سواری سبک و مناطق سردسیر توصیه می‌شود، در حالی که 85W90 گزینه بهتری برای مناطق گرمسیر و کاربری‌های سنگین‌تر است.

 ب) واسکازین 85W140
برای مصارف فوق‌سنگین در دیفرانسیل‌ها و گیربکس‌های تحت بار بسیار بالا استفاده می‌شود. گرانروی بالاتر، اما سیالیت کمتر در سرما.

 ج) واسکازین سنتتیک
گران‌تر، اما پایداری، سیالیت و مقاومت در برابر اکسیداسیون بالاتری دارد. برای خودروهای لوکس، سنگین یا مناطق با تنش حرارتی بالا توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری

واسكازين 85W90 یک روانکار کلیدی برای سیستم‌های انتقال قدرت در خودروهای سبک، سنگین و ماشین‌آلات صنعتی است. این واسکازین با ترکیب منحصر به فرد خود، امکان عملکرد بی‌دردسر، دوام قطعات و کارایی بالا را فراهم می‌کند. خرید از برند مطمئن، رعایت اصول نگهداری و تعویض به موقع روغن مهم‌ترین نکته برای به حداکثر رساندن عمر جعبه‌دنده و دیفرانسیل است.

امید است این متن به شما کمک کند شناختی فراتر از یک معرفی ساده پیدا کرده و انتخابی هوشمندانه، فنی و کم‌ریسک داشته باشید.