مقدمه

واسکازین بهران سمند، بهره‌گیری از روان‌کننده‌ها، یکی از حیاتی‌ترین الزامات در عملکرد صحیح و طول عمر قطعات مکانیکی، به ویژه در صنایع خودرو است. واسکازین یا همان روغن دنده (Gear Oil)، یکی از مهم‌ترین انواع روان‌کننده‌ها محسوب می‌شود که نقش کلیدی در حفاظت، بهبود عملکرد و ارتقاء کارایی سیستم‌های انتقال قدرت بر عهده دارد. نام تجاری «واسکازین بهران سمند»، هویتی متمایز در عرصه روغن‌های گیربکس و دیفرانسیل خودروهای مختلف از جمله محصولات ایران‌خودرو، به ویژه مدل سمند ایجاد کرده است.

در این مقاله، از تعریف و شناخت ماهیت واسکازین بهران سمند آغاز خواهیم کرد، سپس به ترکیبات، ویژگی‌های فنی و استانداردها، مزایا، کاربردها، فرآیند تولید، نکات مهم در انتخاب و خرید، چگونگی مصرف و توصیه‌های فنی آن می‌پردازیم. در انتها به بررسی جایگاه قیمتی و بازار این محصول خواهیم پرداخت و نکات نهایی را جمع‌بندی خواهیم کرد.

واسکازین چیست؟

تعریف واسکازین:
واژه «واسکازین» که در فرهنگ عامیانه درباره روغن دنده رواج یافته، منشاء خود را از اصطلاح انگلیسی (Viscosity Oil) یا عموماً Gear Oil گرفته است. واسکازین روان‌کننده‌ای است که برای کاهش اصطکاک، خنک‌کاری، انتقال حرارت، کاهش سایش، محافظت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی دنده‌ها و سایر اجزای سیستم‌های انتقال قدرت مکانیکی مثل گیربکس، دیفرانسیل و جعبه فرمان استفاده می‌شود.

ویژگی‌های عمومی روغن دنده:
در قیاس با روغن موتور، روغن دنده از نظر گرانروی بالاتر است و به طور معمول شامل میزان قابل توجهی از ادتیوهای فشار بالا (EP) جهت محافظت از دنده‌ها تحت بار زیاد و ضربه‌های ناگهانی با سرعت پایین انتخاب می‌شود. واسکازین‌های با پایه معدنی و سینتتیک متداول بوده و دارای گریدهای متنوع طبق استاندارد SAE (مانند SAE 75W-90، 80W-90، 85W-140 و …) هستند.

واسکازین بهران سمند چیست؟

معرفی برند بهران:
شرکت نفت بهران، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین تولیدکنندگان روان‌کننده‌ها در ایران و منطقه فعالیت دارد. این شرکت با بیش از ۶۰ سال سابقه در تولید انواع روغن، گریس و روان‌کننده‌های صنعتی و خودرویی، همواره محصولات خود را بر مبنای جدیدترین استانداردهای روز جهان و با رعایت الزامات محیط‌زیست و ایمنی به بازار عرضه می‌کند.

محصول بهران سمند:
«واسكازين بهران سمند»، به طور ویژه و با هدف سازگاری حداکثری با گیربکس‌های خودرو سمند و دیگر خودروهای مشابه، توسط شرکت نفت بهران توسعه یافته است. این واسکازین بر پایه روغن‌های معدنی مرغوب و با استفاده از مجموعه‌ای از افزودنی‌های پیشرفته طراحی شده تا نیازهای روانکاری، محافظت و پایداری در شرایط دمایی و عملیاتی مختلف را تامین کند.

بهران سمند معمولاً در گریدهای ۸۵W-90 و ۷۵W-90 تولید و عرضه می‌شود.

ترکیبات و ساختار شیمیایی واسکازین بهران سمند

پایه روغنی:
واسكازين بهران سمند غالباً بر اساس روغن پایه معدنی هیدروکراک شده (Hydrocracked Mineral Oil) یا روغن پایه گروه I و II تولید می‌شود. این نوع روغن‌ها از پالایش نفت خام به دست می‌آیند و پس از فرآیندهای پالایش، تصفیه، گوگردزدایی و تثبیت به ویژگی‌های مورد نیاز روان‌کننده‌های صنعتی و خودرویی می‌رسند.

بسته افزودنی‌ها:
افزودنی‌های به کار رفته در بهران سمند شامل موارد زیر است:
– افزودنی‌های فشار بالا (EP Additives): عمدتاً از ترکیبات گوگرد-فسفر یا دی‌سولفید جهت افزایش مقاومت روغن در برابر تماس فلز به فلز و تحمل فشار بارهای سنگین در دنده‌ها استفاده می‌شود.
– مواد ضدسایش و Friction Modifiers: برای کاهش اصطکاک و سایش قطعات انتقال قدرت.
– مواد ضد اکسیداسیون و ضد خوردگی: جهت افزایش مقاومت روغن در برابر اکسید شدن و جلوگیری از زنگ‌زدگی اجزای داخلی گیربکس و دیفرانسیل.
– ضد کف و معلق‌کننده رسوبات: برای ممانعت از تشکیل کف و ته‌نشین نشدن مواد معلق درون روان‌کننده.

خواص فیزیکی و شیمیایی:
– گرانروی بالا: در گریدهای مذکور، گرانروی سینماتیک در ۴۰ و ۱۰۰ درجه سانتیگراد براساس استاندارد ASTM D445 تعریف می‌شود.
– پایداری حرارتی: تحمل دماهای عملیاتی بالاتر از ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد بدون تجزیه یا کاهش کارایی.
– نقطه ریزش پایین: قابلیت کارکرد در مناطق سردسیر با نقطه ریزش تا منفی ۳۰ درجه سانتیگراد.
– پایداری برشی بالا: عدم کاهش گرانروی طی زمان و در اثر برش‌های مکانیکی متداول در گیربکس.

کاربردها و کاربری‌های واسکازین بهران سمند

خودرو سمند و هم‌خانواده‌ها:
اصلی‌ترین حوزه مصرف واسکازین بهران سمند، خودرو سمند (مدل‌های X7, LX, EF7, سورن، سورن پلاس و …) است. با این حال، این واسکازین به دلیل سازگاری با ویژگی‌های فنی دنده‌ها و تفاوت چندانی که با گیربکس خودروهای مشابه (مانند پژو ۴۰۵، پژو پارس، دنا و …) ندارد، عملاً در خودروهای دیگر نیز کاربرد دارد.

سایر دنده‌ها و گیربکس‌های صنعتی:
بسته به رعایت ضوابط و استانداردهای مورد نیاز، بهران سمند قابلیت استفاده در گیربکس‌ها و دیفرانسیل‌های خودروهای سبک، نیمه سنگین، برخی تجهیزات صنعتی سبک (مانند گیربکس ماشین‌آلات سبک راه‌سازی و کشاورزی) را نیز دارا است.

کاربری در اقلیم‌های گوناگون:
وجود افزودنی‌های پایداری نقطه ریزش، آن را برای استفاده در آب و هوای سرد و گرم مناسب ساخته، به طوری که حفظ روانکاری در زمستان و جلوگیری از افول عملکرد در گرمای تابستان تضمین شده است.

مزایا و ویژگی‌های برتر واسکازین بهران سمند

سازگاری حداکثری با گیربکس سمند:
فرمولاسیون واسکازین بهران سمند مطابق با استانداردهای جهانی و مشخصات فنی خودروساز (OEM) ایران‌خودرو طراحی شده و پس از طی آزمون‌های کنترل کیفیت معتبر، تاییدیه لازم برای مصرف در این خودرو را دریافت کرده است.

کاهش سایش و افزایش عمر قطعات:
استفاده از ادتیوهای EP مرغوب و ضد سایش به طور چشمگیری از ایجاد سایش، ترک‌های میکروسکوپی و پدیده‌هایی چون Pitting بر روی دنده‌های چرخ‌دنده جلوگیری می‌کند؛ این امر عمر بلبرینگ‌ها، شفت‌ها و چرخ‌دنده‌ها را افزایش می‌دهد.

پایداری گرانروی و جلوگیری از کاهش عملکرد:
محتوای بالا و مناسب شاخص گرانروی (VI) سبب می‌شود که روان‌کننده در دماهای مختلف فیزیک و عملکرد استاندارد خود را حفظ کند و باعث گیرپاژ، سخت جا رفتن دنده یا افزایش مصرف سوخت نشود.

محافظت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی:
افزودنی‌های ضدخوردگی منجر به ایجاد یک لایه محافظ بر روی قطعات داخلی می‌شوند و از تخریب در اثر تماس با رطوبت، آب و اکسیداسیون ممانعت می‌کنند.

جریان روان در سرمای شدید:
نقطه ریزش پایین در فرمولاسیون واسکازین بهران سمند، تضمین‌کننده روانکاری مناسب حتی در سرمای شدید و مناطق سردسیر مانند شمال غرب ایران یا استان‌های سردسیر کشور است.

مقاومت در برابر کف و امولسیون شدن:
تشکیل کف در روغن‌های صنعتی باعث کاهش فشار موثر روغن و عملکرد ناقص سیستم روانکاری می‌شود. واسکازین بهران سمند با دارا بودن مواد ضد کف، پایداری روغن را در برابر تشکیل حباب حفظ می‌کند.

کیفیت و قیمت رقابتی نسبت به برندهای خارجی:
در کنار تضمین کیفیت و دریافت تاییدیه‌های مرتبط، تولید داخل بودن واسکازین بهران سمند باعث شده که با قیمتی بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر نسبت به نمونه‌های وارداتی یا برندهای خارجی عرضه شود.

نحوه تولید واسکازین بهران سمند

 1- تصفیه نفت خام و جداسازی روغن پایه
فرآیند تولید واسکازین با انتخاب و جداسازی برش‌های روغنی مناسب از نفت خام در پالایشگاه آغاز می‌شود. این برش‌ها بر اساس فشار، دما و خواص شیمیایی به دست می‌آیند.

 2- تصفیه تکمیلی و پالایش
روغن پایه به دست آمده به علت وجود ترکیبات نامطلوب ( گوگرد، پارافین نامطلوب، آروماتیک‌های سنگین، گازهای محلول و … ) توسط فرآیندهایی چون Dewaxing، Solvent Extraction، Hydrofinishing و بوگیری پالایش و تصفیه می‌شود.

 3- آمیزش با افزودنی‌ها (Blending)
روغن پایه انتخاب شده وارد واحد بلندینگ می‌شود و با دوزهای دقیقی از افزودنی‌های EP، ضدخوردگی، ضدکف، پایدارکننده حرارتی و سایر ترکیبات مخلوط می‌شود. انتخاب دوز و نوع افزودنی‌ها تابع گرید روغن، استاندارد مصرف و توصیه خودروساز است.

 4- تهیه و ذخیره‌سازی نهایی
روغن فرآوری شده به منظور کنترل کیفیت به مدت زمان معین در ظروف ذخیره قرار می‌گیرد تا هر نوع عدم‌تجانس احتمالی رفع گردد.

5- کنترل کیفیت نهایی
هر چَند از ابتدا تا انتهای خط تولید نمونه‌گیری آزمایشگاهی انجام می‌شود، به ویژه در مورد خواص کلیدی مثل گرانروی، نقطه اشتعال، میزان مواد EP و … . در واحد کنترل کیفیت شرکت بهران، آزمایشات کامل بر اساس استانداردهای ISO، ASTM و DIN صورت می‌گیرد.

انتخاب و خرید واسکازین بهران سمند؛ نکات مهم

– توجه به نوع و گرید وسیله نقلیه
هر خودرویی براساس توصیه‌های سازنده، باید از گرید مشخصی از واسکازین استفاده کند. سمند و اغلب خودروهای پژویی یا مشابه آن با گیربکس BE3، معمولاً نیازمند واسکازین SAE 85W-90 است.

– دقت در اصالت کالا و برچسب مصرف
بازار لوازم یدکی پر است از واسکازین‌های تقلبی و بی‌نام و نشان، عرضه با بسته‌بندی‌های مشابه اما فاقد نشان استاندارد بهران و هولوگرام معتبر. تهیه واسکازین فقط از نمایندگی‌های معتبر و فروشگاه‌های رسمی توصیه می‌شود.

– بررسی تاریخ تولید و شماره سری ساخت
روان‌کننده‌ها به ویژه روغن‌های معدنی، در صورت انبارداری طولانی مدت (بیش از ۳ سال)، بخش‌هایی از ویژگی‌های خود را از دست خواهند داد. توجه به تاریخ تولید (درج شده روی ظرف یا کارتن) ضروری است.

– مطابقت گرید استاندارد با دفترچه خودرو
در دفترچه راهنمای خودرو سمند معمولاً دقیقا نوع و گرید روغن دنده توصیه شده درج شده است؛ استفاده از واسکازینی خارج از گرید مورد توصیه حتی در صورت برند معتبر می‌تواند باعث آسیب شود.

– حجم مصرفی
اغلب گیربکس‌های خودروهای ایرانی ظرفیت روغن بین ۱.۷۵ تا ۲ لیتر دارند. واسکازین بهران سمند عموماً در بسته‌بندی‌های ۱ لیتری یا ۴ لیتری عرضه می‌شود.

نحوه استفاده و تعویض واسکازین بهران سمند

– جدول زمانی تعویض واسکازین در خودروی سمند
در راهنمای تعمیرات و نگهداری سمند، دوره تعویض روغن گیربکس از ۴۰ هزار تا ۶۰ هزار کیلومتر بسته به نوع مصرف، شرایط آب و هوایی و عادات رانندگی توصیه شده است.

– مراحل تعویض روغن دنده
۱. قرارگیری خودرو در سطح صاف و ایمن؛ بلندکردن خودرو با جک مناسب.
۲. باز کردن پیچ تخلیه روغن گیربکس (زیر گیربکس): هنگام تخلیه، مراقب باشید که روغن کثیف، رنگی غلیظ‌تر، و احتمالا بوی سوختگی بدهد که نشانه پایان عمر مفید است.
۳. بستن پیچ تخلیه و بازکردن پیچ سطح پر (در سمت کنار گیربکس):
۴. اضافه‌کردن واسکازین به واسطه پمپ دستی، قیف یا بطری مخصوص تا زمانی که روغن از سوراخ سطح پر بیرون بزند:
۵. بستن پیچ پر و تمیزکاری.

– نکات هنگام کار
– همیشه از ابزار مناسب استفاده شود تا به پیچ‌ها یا محفظه آسیب نرسد.
– ریختن بیشتر از میزان توصیه شده می‌تواند سبب نشتی، افزایش فشار و حتی شکست آب‌بندها شود.
– تعویض همزمان کاسه‌نمد و فیلتر گیربکس (در صورت وجود) توصیه می‌شود.
– هیچ‌گاه واسکازین مستعمل یا ناشناس را مجدد به گیربکس اضافه نکنید.

بازار، قیمت و شرایط فعلی واسکازین بهران سمند

– قیمت‌گذاری واسکازین بهران سمند
با توجه به نوسانات بازار ارز و افزایش هزینه‌های تولید، قیمت روغن‌های صنعتی در چند سال اخیر افزایش چشمگیری یافته‌اند. اما یکی از مزایای اصلی واسکازین بهران سمند ثبات نسبی قیمت، دسترس‌پذیری گسترده و قیمت مناسب‌تر نسبت به محصولات وارداتی کره‌ای، ژاپنی و اروپایی است.-

– دسترسی در بازار
به دلیل جریان مستمر تولید، واسکازین بهران سمند تقریباً در تمامی فروشگاه‌های لوازم یدکی معتبر، نمایندگی‌های مجاز بهران، بازارهای آنلاین و برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه می‌شود.

سایر نکات فنی و کاربردی

1- استفاده از واسکازین غیراستاندارد یا تقلبی؛ ریسک‌ها و معایب
– سایش شدید و خوردگی دنده‌ها
– تغییر دنده سخت و گیربکس پر سر و صدا
– افزایش مصرف سوخت و کاهش راندمان حرکتی
– تخریب آب‌بندها و درزگیرهای گیربکس
– ایجاد صدمات بلندمدت و احتمال هزینه‌های تعمیری بالا

2- واسکازین معدنی یا سینتتیک؟ چرا بهران سمند معدنی بیشتر استفاده می‌شود؟
هر چند روغن‌های دنده سینتتیک (مانند GL-5 یا GL-4 Full Synthetic) مزایای خاصی دارند، در خودروهای ایرانی با گیربکس‌های با تکنولوژی چند دهه قبل، واسکازین معدنی سازگارتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

3- انبارداری صحیح واسکازین
باید دور از نور خورشید و رطوبت و در محیط خشک و معتدل نگهداری شود. استفاده از ظرف اولیه و عدم بازگذاری در ظروف نامناسب (مثل بطری نوشابه یا گالن سوخت) توصیه نمی‌شود.

بررسی تطبیقی؛ واسکازین بهران سمند در مقایسه با سایر برندها

1- مقایسه با روغن‌های وارداتی
واسكازين‌های وارداتی عمدتاً با قیمتی ۲ تا ۴ برابری عرضه می‌شوند، اما در بسیاری موارد، کیفیت واسکازین بهران سمند کاملاً قابل مقایسه با آنهاست.

2- مزایای خرید برند ایرانی
– خدمات پشتیبانی و ضمانت اصالت کالا
– دسترسی آسان و هزینه حمل کمتر
– پشتیبانی از تولید ملی

نتیجه‌گیری

واسكازين بهران سمند، یکی از گزینه‌های بسیار مناسب برای روانکاری گیربکس و دیفرانسیل خودروهای وطنی از جمله سمند، پژو پارس، دنا و … است. این محصول با اتکا به ترکیب فنی علمی و بر اساس ویژگی‌های گیربکس‌های بومی تولید شده و با داشتن قیمت رقابتی، پشتیبانی فنی مناسب، دسترس‌پذیری و استانداردهای کیفی روز، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های نگهداری خودرو و افزایش عمر قطعات انتقال قدرت ایفا می‌کند.

استفاده صحیح و به موقع از واسکازین بهران سمند تضمین‌کننده عملکرد نرم، بی‌صداتر و بدون چالش گیربکس خودرو در ماه‌ها و سال‌هاست. برای اطمینان از بهترین نتیجه، همواره اصل بودن کالا، مطابقت با گرید مورد نیاز و رعایت زمان‌بندی تعویض را جدی بگیرید.